جشنهای ایرانی فقط روزهایی برای شادی نیستند؛ آنها زبانِ بیکلامِ یک فرهنگاند.
قصههاییند که از دل آتش، خاک، باد و آب بیرون آمدهاند؛ بهانههایی برای یادآوریِ روشنایی، مهر، و همدلی.
در این روایت، از دل هر جشن رد میشویم تا ببینیم چگونه زندگی، در سایهٔ آیینها، دوباره معنا میگیرد.
این فایل صوتی با استفاده از هوش مصنوعی تولید شده است تا تجربهای بهتر و کاربرپسندتر برای شما فراهم شود.
گاهنبارها؛ راز ششگانه آفرینش در آیین زرتشتی و پیوند انسان با طبیعت
| نام جشن | زمان تقریبی | نماد آفرینش | مفهوم آیینی |
|---|---|---|---|
| مَیدیوزَرِم | اردیبهشت | آسمان | تعادل بهاری و شروع حرکت هستی |
| مَیدیوشِم | تیر | آب | شکوفایی و بخشش طبیعت |
| پَیتیشاهَی | شهریور | زمین/گیاه | حاصلخیزی و برداشت محصول |
| ایَاثرِم | مهر | جانوران | بازگشت گلهها و هماهنگی با زیستبوم |
| مَیدیارِم | دی | انسان | خرد، مسئولیتپذیری و اخلاق |
| همسپثمِدم | اسفند | روان درگذشتگان | یادمان نیاکان و آمادگی برای سال نو |
از دل آسمان تا روح انسان؛ گاهنبارها به زبان تجربه
برای درک عمق گاهنبارها، باید آنها را نهتنها در متن اوستا، بلکه در قلب آیینهای مردمی تجربه کرد. در سفری به یزد در زمستان ۱۴۰۲، فرصتی داشتم تا در مراسم «مَیدیارِم» شرکت کنم. نیایشخوانی، پذیرایی ساده با نان و آش سنتی، و همنشینی مردم از طبقات مختلف اجتماعی در یک فضای گرم و معنوی، چیزی بود که مرا به شدت تحت تأثیر قرار داد. این تجربه بیش از هر کتابی فلسفهی عملی زرتشت درباره «همبودن» و «همسپاسی» را برایم آشکار کرد.
گاهنبارها؛ زمانی برای آفرینش و بازآفرینی
طبق آنچه در پژوهش Mary Boyce، پژوهشگر دانشگاه لندن آمده، گاهنبارها کهنترین ساختار تقویمی آیینی ایرانی هستند و هر یک از آنها به یکی از مراحل آفرینش اشاره دارد (منبع). این شش جشن، نهتنها بزرگداشت طبیعتاند، بلکه یادآور نقش انسان در حفظ توازن هستی نیز هستند. به تعبیر او، گاهنبارها “نقشهای روحانی برای زندگی در هماهنگی با نظم کیهانی” هستند.
گاهنبارها و ساختار زمانی سال
در ایران باستان، سال به دو نیمه بزرگ تابستان و زمستان تقسیم میشد. ۱۵۰ روز نخست از فروردین تا مهر، دوره تابستانی بود و نیمه دوم از آبان تا اسفند (بههمراه پنج روز پنجه) به زمستان تعلق داشت. گاهنبارها با این ساختار زمانی هماهنگ بودند، و به تعبیر A.V. Williams Jackson، ساختاری پیچیده اما هماهنگ با طبیعت و نجوم داشتند (منبع).
| ویژگی | جزئیات |
|---|---|
| تعداد گاهنبارها | شش جشن سالانه |
| مدت زمان | هر جشن ۵ روز |
| اوج مراسم | روز پنجم هر گاهنبار |
| محتوای آیینی | نیایش، انفاق، غذای اشتراکی |
| کاربرد اجتماعی | تقویت همبستگی و مسئولیت اجتماعی |
نوروز؛ جشن زرتشتی آغاز سال نو و نو شدن طبیعت
نوروز، مهمترین جشن زرتشتیان و ایرانیان باستان، در نخستین روز فروردین و همزمان با اعتدال بهاری برگزار میشود. این جشن باستانی نماد نو شدن زمین، بیداری طبیعت و پیروزی روشنایی و راستی بر تاریکی و سردی زمستان است. در باور زرتشتی، نوروز فراتر از یک تغییر تقویمیست؛ فرصتی برای تجدید روح، هماهنگی با طبیعت و بازگشت به نظم کیهانی (اشا) که یکی از اصول بنیادین آیین زرتشت است.
آیینها و مراسم نوروزی در میان زرتشتیان
زرتشتیان برای گرامیداشت نوروز، مجموعهای از آیینها و سنتهای خاص را بهجا میآورند:
- خانهتکانی و پاکسازی محیط: برای آمادگی ورود به سال نو، خانهها تمیز شده و آلودگیهای نمادین از زندگی دور میشود. این کار نشانهای از زدودن پلیدیهاست.
- چیدن سفره هفتسین: این سفره با نمادهای طبیعت، نیکی، باروری و برکت تزئین میشود. برخی خانوادههای زرتشتی عناصر سنتیتری مانند آتش یا آب مقدس را هم کنار سفره میگذارند.
- روشن کردن آتش: آتش که نماد روشنایی و حضور اهورامزداست، در آتشدان خانه یا آتشکدهها روشن میشود تا روشنی و نیروهای مثبت به سال نو هدیه شود.
- نیایش در آتشکدهها: زرتشتیان در صبح نوروز به آتشکده میروند، لباس نو میپوشند، نیایشهای مخصوص میخوانند و برای سلامتی، شادی و نیکی در سال پیشرو دعا میکنند.
- دید و بازدید و صلح: یکی دیگر از سنتهای نوروزی، دیدار با بستگان و آشتی با اطرافیان است تا کینهها کنار گذاشته شود و سال نو با صلح و صفا آغاز گردد.
جشن نوروز در آیین زرتشتی، تلفیقی است از آیینهای دینی، طبیعتگرایی و ارزشهای اخلاقی، که هزاران سال است در فرهنگ ایرانی زنده مانده و هنوز هم در میان زرتشتیان با شکوه برگزار میشود.
نوروز بزرگ؛ جشن تولد زرتشت و شکوه آبها
نوروز بزرگ یا خردادروز، در روز ششم فروردینماه برگزار میشد. در تقویم باستانی ایران، ششم هر ماه «خرداد» نام داشت و ماه سوم سال هم همین نام را داشت. از اینرو این روز، ترکیبی از نام روز و ماه بود و جایگاه ویژهای داشت.
خرداد؛ امشاسپند نگهبان آب
در آیین زرتشتی، خرداد نماد کمال و پاسدار آبها است. این روز با جشنهایی در آتشکدهها، همراه با حضور موبدان و بزرگان دین، گرامی داشته میشد.
زادروز زرتشت در نوروز بزرگ
برخی متون دینی، زادروز زرتشت پیامبر را در همین روز دانستهاند، که اهمیت آن را دوچندان میکند.
چرا نوروز بزرگ فراموش شد؟
با ورود اسلام و جایگزینی تقویم هجری، بسیاری از جشنهای زرتشتی از جمله نوروز بزرگ، از تقویم رسمی حذف شدند و به تدریج کمرنگ شدند
جشن سده؛ آتش روشن ایمان و خرد
سَده یکی از کهنترین جشنهای ایرانی است که در دهم بهمنماه (حدود ۳۰ ژانویه) برگزار میشود. نام «سده» از واژه پهلوی «سات» بهمعنای «صد» گرفته شده، چون ۱۰۰ روز پیش از نوروز یا ۱۰۰ روز پس از آغاز زمستان است.
سده؛ جشن کشف آتش
بر اساس اسطورهها، شاه هوشنگ از سلسله پیشدادیان، هنگامی که جرقهای از برخورد سنگها در شکار پدید آمد، به قدرت آتش پی برد. از آن پس، این روز را به احترام کشف عنصر آتش جشن گرفت. به همین دلیل، سده را نماد نور، دانایی و پیروزی بر تاریکی میدانند.
آیین سده؛ آذر جشن ایرانیان
مهمترین نماد سده، افروختن آتش بزرگ است. زرتشتیان در این شب گرد هم میآیند، متون دینی میخوانند، برای کشور دعا میکنند و در کنار آتش، آیینهایی برای سپاسگزاری و برکت بهجا میآورند. این جشن به تقویت همبستگی اجتماعی نیز کمک میکند؛ چون مردم با هم برای جمعآوری هیزم تلاش میکنند.
سده امروز؛ احیای آیینی باستانی
با وجود فراموشی نسبی در برخی نقاط، زرتشتیان یزد و کرمان همچنان سده را گرامی میدارند. همچنین جوامع ایرانی خارج از کشور مانند آمریکا و کانادا نیز به احیای این آیین باستانی علاقه نشان دادهاند.
تیرگان؛ جشن باران، آرش و رنگینکمان
تیرگان یکی از جشنهای باستانی ایرانی است که هر سال در سیزدهم تیرماه برگزار میشود. این جشن در ستایش ایزد تیر یا تیشتر، فرشتهی باران، و برای دعا جهت بارش و رهایی از خشکسالی برپا میشود.
اسطوره آرش؛ تیر رهاییبخش
در نبرد میان ایران و توران، اختلاف مرزی با پرتاب تیری توسط آرش کمانگیر حل شد. این تیر، که از فراز کوه البرز پرتاب شد، با جان آرش همراه بود و مرز ایران را تعیین کرد. تیرگان، یادبود این فداکاری ملی و اسطورهای است.
آیینهای شادیآور تیرگان
از مهمترین رسوم این جشن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آبپاشی یا آبریزان برای شادی، پاکی و بارانخواهی
- دستبند تیر و باد با نخهای هفترنگ نمادین، بسته به مچ و سپرده به باد
- فال کوزه به نیت آیندهای روشن
- گردهمایی کنار جویبارها و طبیعت
در برخی مناطق مثل کرمان و یزد، این آداب هنوز پررنگ برگزار میشود.
خوراک ویژه جشن تیرگان
در این روز، غذاهایی مانند شله زرد و سوپ اسفناج پخته میشود؛ خوراکهایی با رنگ و طعم نمادین برای سلامت، شادکامی و فراوانی.
مهرگان؛ جشن پاییز، مهر و پیروزی
مهرگان یکی از کهنترین جشنهای ایرانی و زرتشتی است که هر سال در شانزدهم مهرماه، همزمان با فصل برداشت و اعتدال پاییزی برگزار میشود. این جشن به افتخار ایزد مهر (میترا)، نگهبان نور، دوستی و عهد برگزار میگردد.
نماد مهر و پیمان
مهرگان، نماد محبت، وفاداری و احترام به عهد است. ایرانیان باستان در این روز، همزمان با تغییر فصل، سپاسگزاری از خورشید و نعمتهای زمین را جشن میگرفتند. به باور آنها، نور مهر زندگیبخش و مقدس است.
افسانه فریدون و مهرگان
بر پایه اسطورهها، فریدون پادشاه پیشدادی در این روز ضحاک ر شکست داد. قیام کاوه آهنگر علیه ظلم و تبدیل پیشبند او به پرچم آزادی، نماد بزرگی برای این جشن شد. مهرگان یادآور پیروزی نیکی بر بدی است.
آیینهای رنگی و زیبا
در گذشته، مهرگان همانند نوروز اهمیت داشت. آیینهای آن شامل:
- لباسهای نارنجی، زرد و قرمز به نشانه نور و شادی
- بارعام پادشاهان و دیدار عمومی مردم
- آراستن خانه با گل و میوههای پاییزی
- دعای شکرگزاری برای برداشت محصولات بهویژه انگور و شراب مقدس
ارتباط مهرگان با طبیعت
مهرگان پیوندی عمیق با چرخه طبیعت و فصل برداشت دارد. این جشن بهانهای برای قدردانی از زمین و محصولاتی است که از دل آن میروید؛ جشن نور، برکت و آغاز آرامش پیش از زمستان.
مُکتَد (فروردگان)؛ جشن یادبود و بزرگداشت روان درگذشتگان
مُکتَد یا فروردگان، یکی از مهمترین جشنهای زرتشتی است که در ده روز پایانی سال (از ۲۵ اسفند تا ۵ فروردین) برگزار میشود. این جشن برای گرامیداشت ارواح پاک درگذشتگان و خوشآمدگویی به آنها طراحی شده است.
زمان و فلسفه مُکتَد
در این ایام، باور بر این است که فروهرها (ارواح پاک اجدادی) به زمین بازمیگردند و به دیدار خانههای خود میآیند. این جشن نمادی از عشق، سپاسگزاری و ارتباط روحانی با پیشینیان است.
آداب و رسوم ویژه
- پاکسازی خانهها و نذر غذاهای سنتی
- روشن کردن شمع و آتش بر پشت بامها
- قرار دادن نقل، نبات و سبزیجات بر سفره
- دورهمی خانوادگی و انجام نیایش و خواندن اوستا
- تبدیل دشمنی به دوستی و طلب دعای خیر برای روانها
اهمیت دینی و فرهنگی
مُکتَد از نظر زرتشتیان، عملی مقدس و ضروری برای موفقیت و رفاه خانوادهها است. برگزاری صحیح این جشن باعث شادی فروهرها و تأثیر مثبت آنها بر زندگی بازماندگان میشود.
پیوند تاریخی و مدرن
این جشن ریشه جشنهای قدیمی گاهنبار دارد و پس از ورود اسلام، برخی آداب آن مانند آتشافروزی به جشنهای چهارشنبهسوری منتقل شده است.
جشنهای ماهانه زرتشتی: معرفی، زمان و آداب سنتی
در تقویم زرتشتی، نامهای دوازده ماه با دوازده نام از سی نام روزها مشترک هستند. هرگاه نام روز و ماه منطبق شود، آن روز جشن گرفته میشود و اینگونه دوازده جشن در سال پدید میآید که جشنهای ماهانه نامیده میشوند. این جشنها در دوران ساسانیان با آداب و تشریفات فراوان برگزار میشدند.
- فلسفه: جشنهای ماهانه به فروغ و روشنایی و ایزد مربوطه تعلق دارند.
- نمونهها:
- جشن خردادگان: روز ششم ماه خرداد به مناسبت برخورد نام ماه و روز جشن گرفته میشود. این جشن نماد سلامتی و کمال است.
- جشن امردادگان: روز هفتم ماه امرداد جشن گرفته میشود. امرداد به معنی نداشتن مرگ و نیستی است و این جشن بیانگر جاودانگی و خرمی است.
- جشن مهرگان: روز شانزدهم ماه مهر برگزار میشود (که قبلاً به طور کامل توضیح داده شد).
- جشن آبانگان: روز دهم ماه آبان برگزار میشود (که قبلاً توضیح داده شده است).
- جشن آذرگان: روز نهم ماه آذر برگزار میشود و از جمله جشنهای آتش به شمار میآید.
- دیگانها: در ماه دی چند جشن برگزار میشود؛ از جمله در روز هرمزد (اول دی) که جشن خرم روز نامیده میشود. این روز در میان پارسیان بسیار محترم بوده و “دیدادار جشن” نامیده شده است. پیروان آیین مهر روز اول دی را روز تولد خورشید میدانستند.
- جشن بهمنگان یا بهمنجنه: روز دوم ماه بهمن است. بهمن نام نخستین امشاسپند به معنی نیکمنشی است. در این روز پختن آش دیگ بهمنجه و استفاده از گیاهان بهمن سرخ و سفید رایج بوده است. رسم رفتن به کوه و دشت و جمعآوری گیاهان دارویی نیز مرسوم بوده است.
- جشن سپندارمذگان یا اسفندگان: روز پنجم ماه اسفند برگزار میشود. سپندارمذ به معنی خرد و شکیبایی و فرشته نگهبان زمین و زنان پارسا است. در روزگار گذشته این روز جشن زنان بوده و مردان به زنان بخشش میکردند؛ به همین دلیل به آن جشن مردگیران نیز گفته میشود. این جشن نماد عشق به مادر، همسر و خانواده است. در میان پارسیان هند نیز پابرجاست و رسم آویختن نوشتههای اوستا بر در خانهها برای محافظت در برابر گزندگان رایج است. این جشن را جشن برزیگران نیز مینامند.
- جشن اردیبهشتگان: روز سوم ماه اردیبهشت برگزار میشود و از جمله جشنهای آتش است.
- جشن شهریورگان یا آذرجشن: روز چهارم ماه شهریور است. شهریور امشاسپند نماد شهریاری آرمانی و نگهبان فلزات است. این جشن نیز جزو جشنهای آتش به شمار میآید. مردم در خانهها آتش میافروختند و پس از نیایش و ستایش گرد هم میآمدند و خوراکی صرف میکردند.
- جشن فروردینگان (روز/ماه): این جشن ویژه شکرگزاری از فروشیهاست و در فروردین روز از فروردین ماه برگزار میشود. این روز با “روز همه ارواح” در مسیحیت مقایسه شده است. مردم در این روز به زیارتگاهها میروند و آیین فروشی انجام میدهند. همچنین فروردینگان در مقیاس کوچکتر در فروردین روز از آذر ماه نیز جشن گرفته میشود.
جشن یلدا (شب چله)؛ بلندترین شب سال و نماد پیروزی نور بر تاریکی
شب یلدا یا شب چله، بلندترین شب سال و زمان انقلاب زمستانی است که هر سال در ایران و برخی کشورهای منطقه برگزار میشود. این شب، آغاز روزهای طولانیتر و روشنتر در تقویم خورشیدی به شمار میرود و اهمیت فرهنگی و تاریخی فراوانی دارد.
ریشه و مفهوم واژه یلدا
کلمه «یلدا» از زبان سریانی به معنی «تولد» گرفته شده است. این نام به این دلیل انتخاب شده که در پایان این شب طولانی و تاریک، خورشید دوباره متولد میشود و تاریکی را کنار میزند. از نظر باورهای کهن، جشن یلدا نمادی از تولد میترا، ایزد خورشید و پیروزی نور بر ظلمت است. زرتشتیان باستان نیز این شب را زمان غلبه روشنایی بر تاریکی میدانستند و آن را با خواندن اوستا و روشن کردن آتش جشن میگرفتند.
از مهمترین رسوم این شب میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- شبنشینی خانوادگی: خانوادهها و دوستان دور هم جمع شده و تا سحر به گفتوگو و خوشگذرانی میپردازند.
- خوراکیهای ویژه: خوردن میوههای مقدسی مانند انار و هندوانه که نماد سرخی، زندگی و امید هستند.
- شاهنامهخوانی: خواندن اشعار حماسی و داستانهای کهن برای یادآوری ارزشهای فرهنگی.
- روشن نگه داشتن چراغها: چراغها و شمعها تا صبح روشن نگه داشته میشوند تا تاریکی شکست بخورد.
جشن زرتشت نو دیسو؛ یادبود روز درگذشت پیامبر زرتشت
جشن زرتشت نو دیسو یک مراسم سوگ و بزرگداشت است که به مناسبت روز درگذشت پیامبر بزرگ ایرانی، زرتشت، برگزار میشود. زرتشت در سن ۷۷ سال و ۱۱ روز از دنیا رفت و این روز به احترام او گرامی داشته میشود.
معنای واژه «زرتشت نو دیسو»
عبارت «زرتشت نو دیسو» به معنی «روز مرگ زرتشت» است و این مناسبت در تقویم زرتشتی، در روز خورشید از ماه دی برگزار میشود.
نکته مهم: برخی منابع تاریخی، روز تولد زرتشت را در نوروز بزرگ یا خردادروز ذکر کردهاند که تفاوت این دو مناسبت نشاندهنده پیچیدگی و تنوع باورهای تاریخی است.؛ یادبود روز درگذشت پیامبر زرتشت
جشن زرتشت نو دیسو یک مراسم سوگ و بزرگداشت است که به مناسبت روز درگذشت پیامبر بزرگ ایرانی، زرتشت، برگزار میشود. زرتشت در سن ۷۷ سال و ۱۱ روز از دنیا رفت و این روز به احترام او گرامی داشته میشود.
معنای واژه «زرتشت نو دیسو»
عبارت «زرتشت نو دیسو» به معنی «روز مرگ زرتشت» است و این مناسبت در تقویم زرتشتی، در روز خورشید از ماه دی برگزار میشود.
نکته مهم: برخی منابع تاریخی، روز تولد زرتشت را در نوروز بزرگ یا خردادروز ذکر کردهاند که تفاوت این دو مناسبت نشاندهنده پیچیدگی و تنوع باورهای تاریخی است.
جشن آبانگاه؛ بزرگداشت آب و باران در تقویم زرتشتی
جشن آبانگاه چیست؟
جشن آبانگاه یکی از آیینهای قدیمی و مهم در دین زرتشتی است که هر سال در روز دهم ماه فروردین برگزار میشود. این جشن به تقدیس آب و باران اختصاص دارد و نمادی از پاکی، زندگی و باروری زمین است.
اهمیت آب در جشن آبانگاه
در این مراسم، آب به عنوان عنصری حیاتی و مقدس مورد احترام قرار میگیرد و با آیینهای ویژهای مانند خواندن دعا و انجام مراسم سنتی همراه است. این جشن نشاندهنده احترام عمیق ایرانیان باستان به منابع طبیعی و تلاش برای جلب باران و برکت الهی است.
جشن خزان؛ مناسبت مهم پاییزی در آیین زرتشتی
جشن خزان یکی از مراسم پاییزی در دین زرتشتی است که به منظور بزرگداشت فصل خزان و تغییرات طبیعی برگزار میشود. این جشن معمولاً در روز اول مهر ماه برگزار میشود و نمادی از پذیرش چرخه طبیعت و گذر فصلها است.
جشن خزان یادآور اهمیت فصل پاییز در فرهنگ زرتشتی و احترام به روند تغییرات طبیعت است.
جشن سیرسور؛ روز ویژه خوردن سیر برای دفع دیوان
سیرسور یکی از رسوم قدیمی در دین زرتشتی است که هر سال در روز چهاردهم دی ماه برگزار میشود. در این روز، خوردن غذاهای تهیه شده با سیر رواج دارد و مردم اعتقاد دارند که این کار میتواند به دفع دیوان (نیروهای شر) کمک کند.
اهمیت خوردن سیر در روز سیرسور
سیر به عنوان گیاهی با خواص درمانی و محافظتی در فرهنگهای مختلف شناخته شده است و در این روز خاص، خوراکهای سیردار به منظور حفظ سلامت و دفع نیروهای منفی طبخ و مصرف میشود.
جشن بتیکان؛ آیینی برای دفع موجودات زیانرسان در دین زرتشتی
جشن بتیکان چیست؟
جشن بتیکان هر سال در روز پانزدهم ماه دی برگزار میشود و هدف آن دفع موجودات زیانرسان از خانه و محیط زندگی است. در این روز، مردم تندیسی از خمیر یا گل میساختند و آن را در ورودی خانهها قرار میدادند.
آداب و رسوم جشن بتیکان
پس از گذاشتن تندیسها، آنها را میسوزاندند تا به این طریق شر و موجودات مضر از محیط دور شوند و آرامش و سلامت به خانهها بازگردد. این رسم نشاندهنده اهمیت پاکیزگی و حفاظت در فرهنگ زرتشتی است.
جشن بادبره؛ بزرگداشت بازگشت باد پس از خشکسالی در دین زرتشتی
جشن بادبره یکی از آیینهای محلی و قدیمی مرتبط با دین زرتشتی است که به مناسبت بازگشت باد و رفع خشکسالی پس از مدت زمانی طولانی برگزار میشود. این جشن نمادی از امید، رحمت الهی و بازگشت نعمتهای طبیعی به زمین است.
باد در فرهنگ زرتشتی جایگاه ویژهای دارد و به عنوان یکی از عناصر مقدس طبیعت، نقش مهمی در تداوم زندگی و باروری زمین ایفا میکند. برگزاری جشن بادبره، بیانگر احترام و شکرگزاری به این عنصر حیاتی است.
مراسم جشن بادبره عمدتاً در مناطقی از ایران مانند یزد، کرمان و برخی شهرهای مرکزی که جمعیت زرتشتی دارند برگزار میشود. این آیین شامل نیایشها و دعاهایی برای فراوانی باد و باران است تا زمین بارور شده و زندگی ادامه یابد.
جشن نوروز انهار؛ آیین گلابافشانی و پاسداشت آب در دین زرتشتی
جشن نوروز انهار جشنی است که در اوایل فروردین ماه برگزار میشود و مردم در این روز به کنار رودخانهها و چشمهها میروند. در این مراسم، آبها با گلاب و عطرآگین میشوند تا پاکیزگی، طراوت و برکت به طبیعت و زندگی اهدا گردد.
آب به عنوان نماد زندگی و پاکی در فرهنگ زرتشتی بسیار مقدس است و این جشن نشاندهنده احترام عمیق به این عنصر حیاتی و تلاش برای تداوم نعمتهای طبیعی است.
جشن نیلوفر؛ نماد شکوفایی و پیوند با خورشید در آیین زرتشتی
جشن نیلوفر هر سال در خردادروز تیرماه برگزار میشود. این جشن با گل نیلوفر آبی مرتبط است که نمادی از شکوفایی، زیبایی و پاکی در طبیعت به شمار میرود.
زمان شکوفایی نیلوفر با طلوع خورشید هماهنگ است و به همین دلیل، این جشن ارتباطی نمادین با خورشید و میترا، خدای مهر و خورشید در دین زرتشتی دارد. این پیوند نشاندهنده تجدید حیات، روشنایی و برکت در طبیعت است.
جشن بارگان؛ تقدیس چهار عنصر طبیعی در دین زرتشتی
جشن بارگان مراسمی ویژه در دین زرتشتی است که هر سال در روز هفتم آبان برگزار میشود و به تقدیس چهار عنصر طبیعی اصلی یعنی آب، آتش، خاک و هوا اختصاص دارد. این آیین توسط موبدان با خواندن اوستا برگزار میشود و اهمیت بالایی در ارتباط انسان با طبیعت دارد.
عناصر آب، آتش، خاک و هوا در فرهنگ زرتشتی نمادهای پاکی، زندگی و تعادل طبیعی هستند و تقدیس آنها موجب تحکیم پیوند میان انسان و طبیعت میشود.
نتیجهگیری
جشنهای زرتشتی نه تنها بازتابی از باورهای دینی و آیینهای کهن ایرانی هستند، بلکه بخشی جداییناپذیر از هویت فرهنگی و ارتباط انسان با طبیعت محسوب میشوند. این آیینها با ارزشهای بنیادینی چون راستی، نیکی و احترام به محیط زیست، پیامهایی جهانی و ماندگار به همراه دارند که همچنان در زندگی پیروان زرتشتی و حتی جامعه جهانی تأثیرگذار است. حفظ و پاسداشت این جشنها، علاوه بر زنده نگه داشتن سنتهای اصیل، فرصتی برای تقویت پیوند میان نسلها و ترویج ارزشهای اخلاقی در جهان امروز است.
سوالات متداول
- گاهنبارها چیست؟
شش جشن سالانه زرتشتی که مراحل آفرینش و ارتباط انسان با طبیعت را نشان میدهند. - نوروز برای زرتشتیان چه مفهومی دارد؟
مهمترین جشن، نماد نو شدن زمین، پیروزی نور بر تاریکی و فرصتی برای تجدید روح و هماهنگی با نظم کیهانی - آیینهای اصلی نوروز چیست؟
خانهتکانی، چیدن سفره هفتسین، روشن کردن آتش، نیایش در آتشکدهها و دید و بازدید. - جشن سده چیست؟
جشنی ۱۰۰ روز پیش از نوروز که کشف آتش و نماد نور و دانش را بزرگ میدارد. - تیرگان چه مناسبتی دارد؟
در ۱۳ تیرماه، ستایش ایزد باران (تیشتر) و یاد آرش کمانگیر. - جشنهای ماهانه چگونه مشخص میشوند؟
هرگاه نام روز با نام ماه در تقویم زرتشتی یکسان شود، جشن برگزار میشود.
