دکتر فریدون عباسی‌دوانی، دانشمند برجسته هستهای و چهره‌ای ماندگار در تاریخ علمی و انقلابی ایران، نمادی از تعهد به استقلال و پیشرفت بود. او که از کودکی با نبوغ و اراده‌ای استوار رشد یافت، زندگی خود را وقف خدمت به میهن کرد؛ از جبهه‌های دفاع مقدس تا مدیریت سازمان انرژی اتمی در دوران تحریم‌های سخت. شهادت او در حمله رژیم صهیونیستی، گواهی بر تأثیر عمیقش بر مسیر مقاومت علمی ایران است. این مقاله به بررسی زندگی، دستاوردها و میراث جاودان این بزرگ‌مرد می‌پردازد.
مشخصات فردی دکتر فریدون عباسی‌دوانی
- نام کامل: فریدون عباسی‌دوانی
- تاریخ تولد: ۱۷ شهریور ۱۳۳۷
- زادگاه: آبادان، اصالتاً از دوان کازرون
- تحصیلات: دکترای فیزیک و مهندسی هستهای
- جایگاه علمی: استاد دانشگاه، دانشمند هستهای
- سمت‌ها: رئیس سابق سازمان انرژی اتمی، نماینده مجلس، رئیس کمیسیون انرژی
- تاریخ شهادت: ۲۳ خرداد ۱۴۰۴
- علت شهرت: از پیشگامان فناوری هستهای و نماد مقاومت علمی در ایران
کودکی و اوایل زندگی
دکتر فریدون عباسی‌دوانی در ۱۷ شهریور ۱۳۳۷ در آبادان متولد شد، اما اصالتاً اهل روستای دوان در شهرستان کازرون، استان فارس بود. خانواده‌اش به خوزستان مهاجرت کرده بودند. از کودکی، نبوغ و سخت‌کوشی در او نمایان بود و با روحیه‌ای انقلابی بزرگ شد. در جوانی، با وجود سن کم، به دلیل فعالیت‌هایش علیه رژیم پهلوی و تجربه در جهاد سازندگی، به چهره‌ای فعال تبدیل شد.
سوابق تحصیلی فریدون عباسی
دکتر فریدون عباسی تحصیلات خود را با جدیت دنبال کرد و مدارج زیر را کسب نمود:
- لیسانس فیزیک هستهای از دانشگاه شیراز (۱۳۶۳)
- فوق‌لیسانس فیزیک هستهای از دانشگاه فردوسی مشهد (۱۳۶۶)
- دکتری مهندسی هستهای از دانشگاه صنعتی امیرکبیر (۱۳۸۱) او همچنین دکتری فیزیک هستهای را از دانشگاه شهید بهشتی دریافت کرد و به یکی از متخصصان برجسته در این حوزه تبدیل شد.
فعالیت‌های دانشگاهی استاد فریدون عباسی
دکتر عباسی از سال ۱۳۷۲ عضو هیئت علمی دانشکده فیزیک دانشگاه امام حسین (ع) شد و سپس ریاست این دانشکده را بر عهده گرفت. او همچنین:
- رئیس گروه فیزیک دانشگاه امام حسین (۱۳۸۳-۱۳۸۵)
- رئیس پژوهشکده دانشگاه مالک اشتر (۱۳۷۹-۱۳۸۴)
- معاون دانشجویی-فرهنگی دانشگاه شهید بهشتی (۱۳۸۵-۱۳۸۶)
- طراحی و راه‌اندازی دورههای کارشناسی ارشد و دکتری «کاربرد پرتوها» در دانشگاه شهید بهشتی با همکاری شهید مجید شهریاری
- ارائه ۲۵ مقاله در کنفرانس‌های داخلی و خارجی و ۱۵ مقاله در مجلات علمی پژوهشی وی در زمینه محاسبات رآکتور، دزیمتری، طراحی آشکارسازها و سیستم‌های پلاسمای کانونی فعالیت داشت.
دستاوردها
دکتر عباسی نقش کلیدی در توسعه فناوری هستهای ایران داشت، از جمله:
- تخصص در جداسازی ایزوتوپ و فناوری لیزر
- طراحی سخت‌افزارهای رآکتوری
- توسعه نرم‌افزارهای هستهای برای محاسبات رآکتور و اندازه‌گیری تابش‌ها
- مسئولیت آموزش و تحقیقات هستهای وزارت دفاع
- مدیریت سازمان انرژی اتمی ایران (۱۳۸۹-۱۳۹۲) در دوره‌ای حساس با تحریم‌های شدید
- نمایندگی مجلس یازدهم از کازرون و کوه‌چنار و ریاست کمیسیون انرژی وی همچنین هلدینگ صنعت آستان قدس رضوی را مدیریت کرد که شامل بیش از ۳۰ شرکت تولیدی بود.
افتخارات علمی
- انتخاب بهعنوان استاد نمونه کشوری در سال ۱۳۸۶ توسط رئیس‌جمهور وقت، محمود احمدی‌نژاد
- تقدیر در مراسم دانشگاه شهید بهشتی (۲۷ مهر ۱۳۸۹)
- عضویت در شورای مرکزی انجمن هستهای ایران
- کسب عنوان «جانباز هستهای» پس از ترور نافرجام سال ۱۳۸۹ این افتخارات نشان‌دهنده تعهد او به پیشرفت علمی ایران بود.
ترورهای نافرجام دکتر عباسی
دکتر عباسی پیش از شهادت، هدف ترور نافرجام قرار گرفته بود. در تاریخ ۸ آذر ۱۳۸۹ (۲۹ نوامبر ۲۰۱۰)، در میدان دانشجوی تهران، هنگام حرکت به سمت دانشگاه شهید بهشتی، موتورسوارانی ناشناس بمبی مغناطیسی به خودروی وی چسباندند. این حمله همزمان با ترور شهید مجید شهریاری، همکار او، انجام شد. با هوشیاری دکتر عباسی و همسرش، که متوجه انفجار شدند و به‌سرعت از خودرو خارج شدند، این سوءقصد ناکام ماند، اما او و همسرش مجروح شدند. این حمله به رژیم صهیونیستی و سرویس‌های اطلاعاتی غربی نسبت داده شد و نشان‌دهنده اهمیت نقش عباسی در برنامه هستهای ایران بود.
جزئیات شهادت
دکتر فریدون عباسی‌دوانی در سحرگاه ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ (۱۳ ژوئن ۲۰۲۵) در منزل مسکونی خود در تهران، طی حمله هوایی رژیم صهیونیستی به شهادت رسید. این حمله که به برخی مناطق حساس تهران انجام شد، منجر به شهادت او و چند تن دیگر از جمله سردار سلامی و دکتر طهرانچی شد.
واکنش‌ها به شهادت دکتر عباسی
شهادت دکتر عباسی موجی از غم و خشم را در ایران برانگیخت و واکنش‌های گسترده‌ای در پی داشت:
- رهبر انقلاب: آیت‌الله خامنه‌ای در پیامی، عباسی را «دانشمند مجاهد» و «نماد مقاومت علمی» خواندند و شهادتش را انگیزه‌ای برای تقویت برنامه هستهای دانستند.
- رئیس‌جمهور: رئیس‌جمهور وقت در مراسم تشییع، او را «اسوه‌ای برای نسل جوان» توصیف کرد و خواستار پیگیری حقوقی این جنایت در مجامع بین‌المللی شد.
- سپاه پاسداران: در بیانیه‌ای، شهادت عباسی را «تداوم راه شهدای هستهای» دانست و وعده «انتقام سخت» از رژیم صهیونیستی داد، تأکید کرد که این حمله خللی در عزم ایران ایجاد نخواهد کرد.
- رسانه‌های ایران: صداوسیما برنامه‌های ویژه‌ای پخش کرد، از جمله مستندی درباره زندگی عباسی. خبرگزاری‌های مهر، فارس و رکنا او را «سمبل استقلال علمی» و «قهرمان ملی» نامیدند. روزنامه‌های کیهان و جوان سرمقاله‌هایی با عنوان «شهید علم و مقاومت» منتشر کردند.
- دانشگاهیان: دانشگاه‌های شهید بهشتی، امام حسین و صنعتی امیرکبیر مراسم بزرگداشتی برگزار کردند. اساتید و دانشجویان او را «پدر آموزش هستهای مدرن» خواندند و خواستار نام‌گذاری مراکز علمی به نامش شدند.
- مردم: مراسم تشییع در تهران، شیراز و کازرون با حضور گسترده مردم برگزار شد. در شبکه‌های اجتماعی، هشتگ‌هایی مانند #شهید_عباسی و #انتقام_سخت ترند شد. کاربران او را بهعنوان الگویی برای خودباوری علمی ستودند.
- نمایندگان مجلس: مجلس شورای اسلامی جلسه ویژه‌ای برگزار کرد و کمیسیون انرژی بیانیه‌ای صادر نمود که عباسی را «معمار اقتدار هستهای» نامید و خواستار پاسخ قاطع به اسرائیل شد. این واکنش‌ها نشان‌دهنده جایگاه والای دکتر عباسی در قلب ملت ایران بود.
نتیجه‌گیری
دکتر فریدون عباسی‌دوانی، دانشمندی بود که زندگی‌اش را وقف استقلال علمی و دفاع از ایران کرد. از جبهه‌های جنگ تحمیلی تا سنگر علم، او نمادی از استقامت بود. شهادتش در حمله اسرائیل، نه‌تنها پایان راه او نبود، بلکه انگیزه‌ای برای ادامه مسیر مقاومت علمی شد. نام او بهعنوان یکی از پیشگامان فناوری هستهای ایران و شهیدی از تبار حکمت و حماسه، در تاریخ ماندگار خواهد ماند.
سوالات متداول
- دکتر فریدون عباسی کی بود؟
دانشمند هستهای ایرانی و رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران. - کجا و چگونه به شهادت رسید؟
در سحرگاه ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ در حمله هوایی اسرائیل به منزلش در تهران. - آیا قبلاً هم هدف ترور قرار گرفته بود؟
بله، در سال ۱۳۸۹ از یک ترور مغناطیسی جان سالم به در برد. - تحصیلات دکتر عباسی در چه رشتهای بود؟
فیزیک و مهندسی هستهای تا مقطع دکتری. - چه مسئولیتهای مهمی داشته است؟
رئیس سازمان انرژی اتمی، نماینده مجلس و مدیر هلدینگ آستان قدس. - چه افتخاراتی در کارنامهاش دارد؟
استاد نمونه کشوری، جانباز هستهای، و طراح دورههای تخصصی هستهای. - دکتر عباسی در بین مردم چگونه شناخته میشد؟
بهعنوان نماد استقلال علمی، مقاومت و خودباوری ملی.
