دکتر عبدالحمید مینوچهر، یکی از برجسته‌ترین دانشمندان هستهای ایران، به‌عنوان فیزیک‌دان و رئیس دانشکده مهندسی هستهای دانشگاه شهید بهشتی، نقش بی‌بدیلی در پیشبرد علم و فناوری هستهای ایران ایفا کرد. وی با تعهد به آموزش، پژوهش و توسعه فناوری‌های بومی هستهای، نه‌تنها به تربیت نسل جدیدی از متخصصان این حوزه کمک کرد، بلکه با مدیریت هوشمندانه و آینده‌نگر خود، دانشکده مهندسی هستهای را به یکی از قطب‌های علمی کشور تبدیل نمود. زندگی و فعالیت‌های علمی او الگویی از تلاش، تعهد و میهن‌دوستی است که تا لحظه شهادتش در جریان حمله تروریستی رژیم صهیونیستی در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، ادامه یافت.
مشخصات فردی دکتر مینوچهر
- نام کامل: دکتر عبدالحمید مینوچهر
- تاریخ تولد: ۱۶ خرداد ۱۳۴۱
- محل تولد: ایران
- تحصیلات: دکترای مهندسی هستهای – دانشگاه مسکو
- تخصص: فیزیک راکتور، شبیهسازی هستهای، طراحی سوختهای پیشرفته
- سمت‌ها: رئیس دانشکده مهندسی هستهای دانشگاه شهید بهشتی، عضو هیئت علمی، سردبیر فصلنامه فناوری و انرژی هستهای
- ویژگیهای شخصیتی: متدین، مخلص، فروتن، اهل مطالعه و روزه‌داری
- همسر: دکتر مریم حجاری دوآبسری (شهید)
- تاریخ و محل شهادت: ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ – تهران، منطقه ستارخان
- علت شهادت: حمله تروریستی رژیم صهیونیستی به دانشمندان هستهای
زندگینامه
دکتر عبدالحمید مینوچهر در ۱۶ خرداد ۱۳۴۱ متولد شد. وی از همان دوران جوانی به علم و دانش علاقه‌مند بود و مسیر زندگی‌اش را به سوی تحصیل و پژوهش در یکی از حساس‌ترین و راهبردی‌ترین حوزه‌های علمی، یعنی مهندسی هستهای، هدایت کرد. مینوچهر به‌عنوان یک فیزیک‌دان هستهای، خود را در زمینه‌هایی چون فیزیک راکتور، شبیهسازی هستهای و طراحی سوختهای پیشرفته هستهای متمرکز کرد. او زندگی خود را وقف پیشرفت علمی و استقلال فناوری ایران نمود و تا آخرین لحظات حیاتش، با اخلاص و تعهد به این هدف خدمت کرد. مینوچهر به همراه همسرش، دکتر مریم حجاری دوآبسری، در حمله تروریستی رژیم صهیونیستی در تهران به شهادت رسید.
سوابق تحصیلی
دکتر مینوچهر تحصیلات خود را در رشته مهندسی هستهای تا مقطع دکتری ادامه داد و مدرک دکتری خود را از دانشگاه مسکو دریافت کرد. گرایش تخصصی او در زمینه فیزیک راکتور بود که یکی از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین حوزه‌های مهندسی هستهای به شمار می‌رود. تحصیلات او در یکی از معتبرترین مراکز علمی جهان، به او این امکان را داد تا دانش عمیقی در زمینه شبیهسازی هستهای، طراحی سوختهای پیشرفته و افزایش ایمنی و بهره‌وری نیروگاه‌های هستهای کسب کند. این سوابق تحصیلی، پایه‌ای محکم برای فعالیت‌های بعدی او در حوزه پژوهش و آموزش فراهم آورد.
فعالیت‌های دانشگاهی
دکتر مینوچهر پس از اتمام تحصیلات، به‌عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی مشغول به کار شد و از سال ۱۴۰۱ ریاست دانشکده مهندسی هستهای این دانشگاه را بر عهده گرفت. او با مدیریت دلسوزانه و بینش عمیق خود، ساختارهای آموزشی و پژوهشی نوینی را در این دانشکده پیاده‌سازی کرد. مینوچهر نقش کلیدی در تربیت متخصصان جوان و متعهد برای صنعت هستهای ایران ایفا نمود و با توسعه برنامههای آموزشی و پژوهشی، دانشکده مهندسی هستهای را به یکی از مراکز برجسته علمی کشور تبدیل کرد. وی همچنین به‌عنوان سردبیر فصلنامه فناوری و انرژی هستهای فعالیت داشت و در تدوین سیاستهای کلان صنعت هستهای کشور نقش مشورتی مؤثری ایفا می‌کرد.
دستاوردها
دکتر مینوچهر پژوهش‌های گسترده‌ای در زمینه افزایش ایمنی و بهره‌وری نیروگاه‌های هستهای انجام داد. او مقالات متعددی در مجلات معتبر داخلی و خارجی منتشر کرد که برخی از مهمترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- تحلیل عددی رفتار ترمومکانیکی میله سوخت (۲UO) در حالت پایا با استفاده از روش المان محدود (منتشر شده در مجله علوم و فنون هستهای، ۱۴۰۰).
- بررسی اثر نانوذرات سیلیکون کربید بر خواص مکانیکی و گرمایی رزین اپوکسی آرالدایت با روش دینامیک مولکولی (منتشر شده در دوماهنامه علوم و تکنولوژی پلیمر، ۱۳۹۸).
- بررسی برخی جنبه‌های مهم ایمنی ذاتی رآکتور برست-۳۰۰، رآکتور سریع نسل چهارم خنک شده با سرب (منتشر شده در مجله علوم و فنون هستهای، ۱۳۹۴).
این پژوهش‌ها نه‌تنها به ارتقای دانش فنی در حوزه هستهای کمک کرد، بلکه به بومی‌سازی فناوری‌های پیشرفته در ایران نیز منجر شد. مینوچهر با تمرکز بر طراحی سوختهای پیشرفته و شبیه‌سازی‌های هستهای، گام‌های مهمی در جهت خودکفایی علمی و صنعتی ایران برداشت.
افتخارات علمی
دکتر مینوچهر به دلیل فعالیت‌های برجسته‌اش در حوزه مهندسی هستهای، به‌عنوان یکی از دانشمندان سرآمد این حوزه شناخته می‌شد. او به دلیل تعهد به ارزش‌های علمی و دینی، از سوی همکاران و دانشجویان به‌عنوان فردی متدین، مخلص و دارای پشتوانه علمی قوی توصیف شده است. از جمله افتخارات او می‌توان به نقش کلیدی‌اش در تبدیل دانشکده مهندسی هستهای دانشگاه شهید بهشتی به یکی از قطب‌های علمی کشور و سردبیری فصلنامه فناوری و انرژی هستهای اشاره کرد. همچنین، مخالفت صریح او با پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، که به باور او به حاکمیت ملی ایران خدشه وارد می‌کرد، نشان‌دهنده استقلال فکری و تعهد او به منافع ملی بود.
جزئیات شهادت
دکتر عبدالحمید مینوچهر در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، در جریان حمله تروریستی رژیم صهیونیستی به تهران، به همراه همسرش، دکتر مریم حجاری دوآبسری، در منزل شخصی‌اش به شهادت رسید. این حمله که به گفته منابع رسمی با هدف مهار برنامه هستهای ایران انجام شد، منجر به شهادت شش دانشمند برجسته هستهای، از جمله مینوچهر، احمدرضا ذوالفقاری، سید امیرحسین فقهی، محمدمهدی طهرانچی، فریدون عباسی و مطلبی‌زاده شد. منزل دکتر مینوچهر در منطقه ستارخان تهران هدف حمله قرار گرفت و تصاویر منتشرشده از این حادثه، عمق فاجعه و خسارت وارده را نشان می‌داد. این ترور، بخشی از سلسله اقدامات رژیم صهیونیستی علیه دانشمندان هستهای ایران بود که با هدف تضعیف توان علمی و فناوری کشور انجام شد.
واکنشها به شهادت دکتر مینوچهر
شهادت دکتر مینوچهر و دیگر دانشمندان هستهای، موجی از واکنش‌های گسترده در میان مقامات، جامعه علمی و مردم ایران به دنبال داشت. دانشگاه شهید بهشتی در بیانیه‌ای ضمن تسلیت این ضایعه، بر ادامه راه شهدای هستهای توسط دانشمندان جوان تأکید کرد. رهبر انقلاب اسلامی نیز در پیامی، شهادت این دانشمندان را نشانه‌ای از عجز دشمن در برابر پیشرفت علمی ایران دانستند و فرمودند که خون این شهدا هدر نخواهد رفت و عمر رژیم صهیونیستی را کوتاه‌تر خواهد کرد. رئیس سازمان انرژی اتمی نیز اعلام کرد که دانشمندان جوان راه این شهدا را ادامه خواهند داد. در فضای مجازی، کاربران با انتشار اولین تصویر از شهید مینوچهر، او را به‌عنوان “عاشقی گمنام” توصیف کردند و از تعهد و اخلاص او تجلیل نمودند. همچنین، بیانیه‌های متعددی از سوی نهادهای مختلف، از جمله وزارت کشور و سپاه پاسداران، ضمن محکومیت این اقدام تروریستی، بر پاسخ کوبنده ایران به این جنایت تأکید کردند.
نقش در سیاستگذاری هستهای
دکتر مینوچهر یکی از معدود دانشمندانی بود که در گفت‌وگویی در دهه ۸۰، به صراحت با پذیرش پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مخالفت کرد. او معتقد بود که این پروتکل به حاکمیت ملی ایران خدشه وارد میکند و به دشمنان اجازه دخالت در فعالیت‌های علمی و صنعتی کشور را می‌دهد. این موضع‌گیری، نشان‌دهنده دیدگاه مستقل و میهن‌پرستانه او بود که در کنار فعالیت‌های علمی، در تدوین سیاستهای کلان هستهای کشور نیز نقش مشورتی داشت.
تأثیرگذاری فرهنگی و اخلاقی
به گفته همکارانش، دکتر مینوچهر فردی متدین، مخلص و اهل ذکر و خشوع بود که روزهای بسیاری از سال را روزه می‌گرفت. این ویژگی‌ها، او را به الگویی برای دانشجویان و اساتید تبدیل کرده بود. او نه‌تنها در حوزه علمی، بلکه در تربیت اخلاقی و فرهنگی دانشجویان نیز تأثیرگذار بود و به‌عنوان شخصیتی فراجناحی شناخته می‌شد.
نتیجه‌گیری
دکتر عبدالحمید مینوچهر، به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین دانشمندان هستهای ایران، با زندگی و شهادتش، نمونه‌ای درخشان از تعهد به علم، میهن و ارزش‌های انسانی ارائه داد. او با دستاوردهای علمی، مدیریت آینده‌نگر و مواضع شجاعانه‌اش در برابر فشارهای بین‌المللی، راه را برای نسل‌های آینده هموار کرد. شهادت او و دیگر دانشمندان هستهای، اگرچه ضایعه‌ای بزرگ برای جامعه علمی ایران بود، اما به گفته رهبر انقلاب، خون این شهدا انگیزه‌ای برای ادامه مسیر پیشرفت علمی کشور خواهد بود. یاد و نام دکتر مینوچهر و همسرش، دکتر مریم حجاری دوآبسری، به‌عنوان نمادهایی از ایثار و مقاومت در برابر دشمنان، در تاریخ ایران جاودانه خواهد ماند.
سوالات متداول
- تحصیلات دکتر مینوچهر چه بود؟
او مدرک دکتری مهندسی هستهای با گرایش فیزیک راکتور را از دانشگاه مسکو دریافت کرد. - مهمترین دستاوردهای علمی او چه بود؟
طراحی سوختهای پیشرفته هستهای، شبیهسازی هستهای و انتشار مقالات در مجلات معتبر از جمله دستاوردهای اوست. - نقش او در دانشگاه شهید بهشتی چه بود؟
او از سال ۱۴۰۱ رئیس دانشکده مهندسی هستهای بود و نقش کلیدی در توسعه برنامههای آموزشی و پژوهشی داشت. - چرا دکتر مینوچهر مخالف پروتکل الحاقی بود؟
او معتقد بود این پروتکل به حاکمیت ملی ایران خدشه وارد میکند و دخالت خارجی را تسهیل مینماید. - دکتر مینوچهر چگونه به شهادت رسید؟
در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، در حمله تروریستی رژیم صهیونیستی در تهران، به همراه همسرش، دکتر مریم حجاری، در منزلش به شهادت رسید. - واکنشها به شهادت او چه بود؟
مقامات، جامعه علمی و مردم ایران این اقدام را محکوم کردند و بر ادامه راه او تأکید نمودند. - آیا دکتر مینوچهر در سیاستگذاری هستهای نقش داشت؟
بله، او در تدوین سیاستهای کلان هستهای کشور نقش مشورتی داشت و سردبیر فصلنامه فناوری و انرژی هستهای بود. - ویژگیهای اخلاقی دکتر مینوچهر چه بود؟
او فردی متدین، مخلص و الگویی در تربیت اخلاقی و علمی دانشجویان بود.
